HURTOWE CENY PALIW

Sekcja prawna

Odpowiedzialność karna menadżera za decyzje zarządcze.

  2020-02-21

Zarząd spółki to bez wątpienia kręgosłup całego przedsiębiorstwa. Ponosi on odpowiedzialność za wszystkie ważne decyzje w firmie zarówno na płaszczyźnie cywilnej jak i karnej. W ostatnich latach bardzo wiele ustaw uległo znacznym przekształceniom i modernizacjom, a kadry menadżerskie muszą liczyć się z coraz to większym rygorem w egzekwowaniu prawa. Racjonalne podejście do zarządzania to podstawa każdego udanego biznesu. Wzmożone kontrole Państwa wobec spółek wynikają niestety z obserwacji zachowań na rynku. Coraz częściej spotyka się afery korupcyjne, nieuczciwość, zaniechanie obowiązków względem urzędów skarbowych, karuzele podatkowe, a także niemoralne postawy biznesowe. Wszelkie tego typu działania w świetle polskiego prawa mogą nosić znamiona przestępstwa.

Na wstępie należałoby wyjaśnić czym właściwie jest przestępstwo w odniesieniu do Kodeksu Karnego. To nic innego jak działanie zabronione przez prawo i powszechnie obowiązujące ustawy. Jest to czyn szkodliwy lub niebezpieczny dla społeczeństwa lub interesów Państwa. Wiąże się z celowym, zamierzonym działaniem lub rażącym zaniedbaniem. Zagrożony jest on wyrokiem sądu i karą adekwatną do jego skali. Wymiar takiej kary jest jasno określony przepisami kodeksu karnego.

Nie każda spółka rządzi się takimi samymi prawami i zakresem obowiązków. W Polsce wyróżnia się kilka form prawnych związanych z realizowaniem działalności gospodarczej. Różnią się one między sobą w zakresie sposobu prowadzenia przedsiębiorstwa, obowiązków sprawozdawczych oraz odpowiedzialności cywilnej poszczególnych jej członków. Inne praktyki przypisane są jednoosobowej działalności gospodarczej, a jeszcze inne spółkom handlowym, spółkom cywilnym, spółkom akcyjnym czy spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością.

Pamiętać należy o tym, że menadżer to nie tylko organ zarządzający ale także człowiek, na którym ciąży odpowiedzialność cywilna. Te dwa pojęcia bardzo ściśle idą ze sobą w parze i są kompatybilne. Praktycznie nie ma takich zdarzeń kiedy mówimy o odpowiedzialności karnej zarządcy z pominięciem jego odpowiedzialności cywilnej. W momencie kiedy pracownik szeregowy ponosi szkodę, na podwładnym ciąży konieczność poniesienia skutków swoich decyzji oraz obowiązek odszkodowawczy. Niewłaściwe zachowanie menadżera rozpatrywać można dwojako - zarówno jako niedopełnienie jego zadań jak i nadużycie przysługujących mu uprawnień.

Jedną z bardzo ważnych podstaw w prowadzeniu działalności gospodarczej jest sprawozdawczość księgowa. Kadry zarządzające firmami niejednokrotnie próbują obejść przepisy finansowe poprzez zatajanie niektórych faktur lub celowe wprowadzanie w nich błędów. Zdarzają się także sytuacje wystawiania tzw. pustych faktur VAT. Do Prokuratury trafiają najczęściej sprawy, o których mowa w art. 62, 61 i 56 Kodeksu Karno-Skarbowego oraz art. 286 i 270 Kodeksu Karnego. Przytoczone paragrafy stanowią o obowiązku starannego prowadzenia ksiąg oraz dokumentów będących dowodem faktycznych zdarzeń, które mają miejsce w przedsiębiorstwie. Na rynku coraz częściej obserwuje się sytuacje, w których dokumentacja księgowa jest przekłamana i nie odzwierciedla w słuszny sposób transakcji pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami. Powstaje zatem konieczność ciągłej kontroli i monitorowania poprawności prowadzenia ksiąg w firmie. Błędy mogą wystąpić zarówno w danych, w prawidłowym ujęciu kwot transakcji oraz w bezprawnym naliczeniu zwrotu podatku. Należy tutaj rozróżnić pojęcie pomyłki oraz celowego oszustwa. Przestępstwo zachodzi wówczas wtedy, gdy wprowadzenie błędów w dokumentacji nastąpiło w wyniku umyślnego działania i miało na celu zyskanie korzyści majątkowych poprzez naruszenie obowiązujących przepisów prawa. Fałszowanie dokumentów najczęściej ma miejsce na etapie fakturowania i to właśnie na ten aspekt należy zwrócić największą uwagę.

Kolejnym rażącym zaniechaniem obowiązków kadry menadżerskiej jest niegospodarność bezszkodowa - art. 296 §1 a k.k. Osoby zarządzające spółkami dopuszczają się coraz częściej przekroczenia swoich uprawnień co skutkuje spowodowaniem przez nich szkód majątkowych na dużą skalę. Kodeks karny definiuje standard prowadzenia cudzych interesów majątkowych oraz staranność i rzetelność w obracaniu majątkiem każdego podmiotu - art. 296 k.k. Niegospodarnością menadżera nazywa się sytuację, w której doszło do rażącego niedbalstwa w zakresie dbałości o finanse obcego podmiotu. Na skalę wielkości owego przestępstwa wpływ ma zarówno przekroczenie granic postawionych przez mocodawcę ale także nadużycie uprawnień oraz wykonanie czynności sprzecznych w stosunku do powierzonych zadań - (wyr. SN z 2.4.2004 r., IV KK 25/04, OSNwSK 2004, Nr 1, poz. 668; wyr. SA w Warszawie z 24.3.2017 r., II AKa 396/16, niepubl.; podobnie J. Skorupka, Przestępstwo nadużycia, s. 132; P. Kardas, Sporne problemy, s. 121–123; por. I. Sepioło, Przestępstwo, s. 86–96).

W artykule 300 kodeksu karnego możemy odnaleźć kolejny przykład nadużycia prawa przez kadrę menadżerską. Mowa tutaj o niezaspokojeniu finansowym wierzycieli. Relacje dłużnik-wierzyciel powinny zostać objęte szczególną ochroną przed niesolidnym traktowaniem ze strony podmiotu, na którym spoczywa obowiązek uiszczenia stosownych opłat. Przepis ten znajduje swoje zastosowanie wówczas, gdy wierzyciel po uzyskaniu klauzuli wykonalności po wyroku sądu,nie może uzyskać w toku egzekucji należnych mu środków ze względu na rażące zaniedbania obowiązków dłużnika. Działanie na niekorzyść wierzyciela odbywa się w momencie gdy dłużnik w sytuacji grożącego mu bankructwa zaspokaja tylko część podmiotów, którym jest dłużny, zaś inne pozostawia niezaspokojone.

Prowadzenie każdej działalności gospodarczej wiąże się z ryzykiem. Nie zawsze da się przewidzieć skutki decyzji podejmowanych przez zarząd. Zarówno sukcesy jak i straty to nieodłączne elementy każdej aktywnej na rynku firmy. Jeżeli przedsiębiorstwo w dłuższej perspektywie jest narażone na odnotowywanie bilansu ujemnego to na kadrze menadżerskiej spoczywa obowiązek bezwzględnego zgłoszenia tego faktu. Artykuł 586 Kodeksu Spółek Handlowych mówi o tym, że w momencie kiedy w spółce zaistnieją okoliczności świadczące o jej złej kondycji materialnej, należy w ciągu 30 dni złożyć w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Stan ten przypisuje się dłużnikowi w momencie kiedy stał się on niewypłacalny. Błędem nie jest nieprawidłowe zgłoszenie wniosku o upadłość, a sam fakt niezgłoszenia go wcale. Nie kara się bowiem niedopatrzenia czy nieumyślnego spowodowania błędu, a celowe zatajenie sytuacji materialnej spółki - art. 586 KSH.

Wspomniane powyżej zachowania kadr zarządzających to nie wszystkie przestępstwa jakie odnaleźć można na współczesnym rynku. Przeciwko obrotowi gospodarczemu działa także nadużycie zaufania, przyjmowanie oraz oferowanie łapówek, przekupstwo, a także oszustwa gospodarcze, na przykład: kapitałowe, ubezpieczeniowe i przetargowe. Obserwuje się także zjawiska związane z terroryzmem i praniem brudnych pieniędzy oraz wytransferowaniem majątku dłużnika - art. 301 § 1 k.k.

 

Treść opracowana na podstawie https://kglegal.pl/2020/01/20/odpowiedzialnosc-karna-menadzera-za-decyzje-zarzadcze/

 

  Wróć